15 maja 2025 r. przypada setna rocznica urodzin fr. Albino VAROTTI (1925-2018), brata mniejszego konwentualnego zasłużonego w dziedzinie kompozycji, transkrypcji i zachowania muzyki sakralnej w Zakonie.
W miesiącu, gdy jest obchodzona również dwusetna rocznica śmierci fr. Stanislao MATTEI (12 maja 1825 r.), proponuje się tutaj zwięzłą prezentację dzieła VAROTTIEGO, który uznał MATTEIEGO za wartościowego strażnika pamięci muzycznej. W jednym z wywiadów nazwał go „wielkim człowiekiem”, który był w stanie ocalić część archiwum fr. MARTINIEGO podczas XIX-wiecznych konfiskat, zachowując dzieła wyrażające „chwałę Zakonu”.
Jak wspomniał fr. Giovanni VOLTAN, ówczesny minister prowincjalny, w liście wysłanym do współbraci z prowincji włoskiej św. Antoniego z Padwy 14 lutego 2018 r., „nie jest łatwo zrekonstruować życie naszego współbrata, choć, opierając się na posiadanych przez nas danych i słuchając jego znajomych, możemy powiedzieć, że jego życie zakonne obracało się wokół Faenzy, «jego» klasztoru z wyboru i przywiązania. To tam złożył profesję wieczystą (8 września 1947 r.), tam został kapłanem (16 kwietnia 1949 r.), tam przeżył swoje życie zakonne”. Wykształcony w dziedzinie muzyki chóralnej, kompozycji wokalnej i kompozycji muzycznej, był członkiem generalnej komisji muzyki franciszkańskiej, dyrygentem kapeli muzycznej bazyliki św. Franciszka w Asyżu (1966-1967), a potem katedry św. Rufina w Asyżu. Uczył harmonii i kontrapunktu w konserwatorium „Cherubini” we Florencji.
Od 1964 r. do pierwszych lat XXI wieku systematycznie opracowywał wiele swoich rękopisów, dodając do nich adnotację: „do celów badawczych i zachowania”. Całość stanowi dziś klucz do odczytania imponującej kolekcji zachowanej w bibliotece przy klasztorze św. Franciszka w Bolonii. Składa się z około 850 kopert, z czego 67% to kopie, redukcje, transkrypcje i harmonizacje; reszta to oryginalne kompozycje. Chodzi prawie wyłącznie o muzykę sakralną: motety, psalmy, antyfony, msze, oratoria, chorał gregoriański, tabulatury organowe. Kompozytorzy tacy jak CARISSIMI, MARTINI, fr. Serafino DA MARRADI podchodzili do swoich dzieł z praktyczną metodą i mieli na uwadze cele dydaktyczne i liturgiczne.
Transkrypcja była często przesłanką do napisania nowych dzieł: Litania loretańska czy Obłóczyny św. Klary pokazują bezpośredni wpływ studiowanego repertuaru. Praca VAROTTIEGO, choć specjalistyczna, ujawnia typowo franciszkańskie podejście, w którym muzyka służy modlitwie, formacji i życiu wspólnotowemu. Fr. Giovanni VOLTAN pisał we wspomnianym liście: „Do innych będzie należało nakreślenie tego, co piękne i cenne fr. Albino osiągnął w swoim życiu w dziedzinie muzyki; do nas będzie należało zachowanie i podtrzymanie żywej pamięci o jego prestiżowych dziełach”. Jest to zobowiązanie, które prowincja stara się realizować poprzez bibliotekę św. Franciszka w Bolonii.
Z tą myślą autorka napisała niedawno artykuł (zostanie opublikowany w czasopiśmie online i open access „Artes” w tomie z 2025 r.) poświęcony fr. VAROTTIEMU i materiałom wskazanym przez niego „do celów badawczych i zachowania”, zaś obecnie pracuje nad monografią skupiającą się głównie na działalności muzycznej i dydaktycznej VAROTTIEGO, wzbogaconą licznymi niepublikowanymi świadectwami i mającą przybliżyć pierwszą rekonstrukcję jego dorobku. W tym celu wszelkie dalsze uwagi będą mile widziane. Dla tych, którzy korzystają z mediów społecznościowych, niedawno została otwarta grupa na Facebooku Padre Albino Varotti 1925-2025, centenario della nascita (https://www.facebook.com/groups/584195764411178/).
Biblioteca San Francesco Bologna
Ilaria CONTESOTTO (Università di Bologna), PhD
ilaria.contesotto2@unibo.it
