W niedzielę 22 listopada 2020 r., w bazylice górnej św. Franciszka w Asyżu, fr. Mauro GAMBETTI OFMConv, mianowany kardynałem przez papieża Franciszka, przyjął sakrę biskupią. Bulla papieska z 30 października 2020 r. nadała mu stolicę tytularną Tisiduo. Jaki będzie miał kościół tutularny przydzielany kardynałom? Pozostaje to jeszcze do odkrycia.
Tymczasem postawmy sobie pytanie związane z historią naszego Zakonu: czy mieliśmy wielu kardynałów w naszej rodzinie zakonnej? Wydaje się, że wraz z fr. Mauro GAMBETTI osiągniemy liczbę 33, jeśli w obliczeniach uwzględnimy również kardynałów wspólnych dla różnych gałęzi dzisiejszego Pierwszego Zakonu, tworzących przed podziałem jeden Zakon (Ordo Minorum – O. Min.).
Listę otwiera św. Bonawentura z Bagnoregio, kreowany kardynałem przez Grzegorza X w 1273 r.1 Następnymi są Bentivegna BENTIVEGNI i Girolamo MASCI z Ascoli Piceno, mianowani kardynałami przez Mikołaja III w 1278 r. Ten drugi został wybrany papieżem i przyjął imię Mikołaja IV.
Inni kardynałowie z XIII i XIV wieku, którzy pojawiają się w spisie, to Matteo d’Acquasparta, Giaccomo TOMMASI GAETANI, Gentile z Montefiore, Giovanni MINIO z Morrovalle, Vidal DU FOUR (Vitale de Furno), Bertrand DE LA TOUR, Hélie de Nabinaux (Elia di Nabunal), Pasteur DE SARRATS (Pastore DI SERRASCUDERIO), Guillaume (Guglielmo) FARINIER, Fortanier DE VASSAL (Fortanerio VASALLI), Marco PARENTEZZA z Viterbo, Bertrand ATGIER, Tommaso FRIGNANO, Bartolomeo z Cogorno, Ludovico DONATI2.
W 1405 r. kardynałem został Pitros PHILARGIS (Pietro FILARGO), który po wstąpieniu na tron papieski w 1409 r. przyjął imię Aleksandra V (przez niektórych postrzegany jako antypapież, przez innych uważany po prostu za „papieża pizańskiego”). Kolejni kardynałowie z XV wieku to Pierre (Pietro) DE FOIX oraz mianowany w 1467 r. Francesco DELLA ROVERE, który po wyborze na papieża w 1471 r. przybrał imię Sykstusa IV. Następnymi są Pietro RIARIO i Giuliano DELLA ROVERE, kreowani w 1471 r., krewni Sykstusa IV. Giuliano został papieżem w 1503 r. i wybrał sobie imię Juliusza II3. W XV wieku kardynałem był jeszcze Hélie DE BOURDEILLE (Elia DI BOURDEILLE).
W 1505 r. godność kardynalską otrzymali Clemente GROSSO DELLA ROVERE i Marco VIGERIO. Z kolei Felice PERETTI, mianowany kardynałem w 1570 r., został wybrany papieżem w 1585 r. i obrał imię Sykstusa V.
Ostatnimi siedmioma kardynałami są Costanzo TORRI (mianowany w 1586 r.), Felice CENTINI z Ascoli Piceno (1611 r.), Lorenzo BRANCATI (1681 r.), Lorenzo GANGANELLI (1759 r., późniejszy papież Klemens XIV), Antonio Francesco ORIOLI (1838 r.) i Antonio Maria PANEBIANCO (kreowany kardynałem w 1861 r.).
Jak widać, większość kardynałów to zakonnicy włoscy, kilku pochodzi z Francji. Niektórzy z nich (sześciu) zostali wyniesieni do godności papieskiej. Historycy przytaczają też nazwiska braci, którzy odmówili przyjęcia purpury kardynalskiej, a wśród nich dwóch ministrów generalnych: Francesco NANI z Brescii, zwanego Samsonem (39. minister generalny), i Giuseppe Maria DE BONIS (95. minister generalny).
Po 159 latach znów dołączamy do naszej listy imię franciszkanina, fr. Mauro GAMBETTI, i życzymy naszemu współbratu, biskupowi i kardynałowi, wszelkiego dobra na nowym etapie służby Bogu i Kościołowi.
Fr. Tomasz SZYMCZAK, sekretarz generalny
Przypisy:
[1] Tego samego dnia, 3 czerwca 1273 r., został mianowany kardynałem Vicedomino de’ Vicedomini, który jest znany również jako „papież jednego dnia”. Otóż jedna z hipotez, nie podzielana przez historyków, mówi, że został on wybrany na papieża w dniu 5 września 1276 r. w Viterbo, ale zmarł 6 września, nie obejmując oficjalnie urzędu. Nie ma też o nim wzmianki w wykazie papieży. Co więcej, wydaje się, że na krótko przed śmiercią przyjął habit franciszkański w akcie osobistej pobożności.
[2] Niektóre opracowania historyczne dodają do wymienionych tu kardynałów również Bartolomeo ULIARI (jego przynależność do Zakonu jest wątpliwa), Pietro DESPREZ, Pietro AUREOLO, Leonardo DE ROSSI (mianowany kardynałem przez antypapieża Klemensa VII), Antonio d’Avignone, Lodovico ALBRET (przyjął habit na krótko przed śmiercią), Gabriele RANGONI i Pietro DE FOIX. Opieramy się tu na wykazie sporządzonym przez Remigio RITZLER (zob. R. RITZLER, I Cardinali e i Papi dei Frati Minori Conventuali, w: Miscellanea Francescana, 71 [1971], s. 3-77).
[3] Niektórzy historycy nie zaliczają Juliusza II do papieży franciszkańskich, biorąc pod uwagę wątpliwy fakt jego profesji zakonnej, choć z pewnością odbył on nowicjat.
