5 października 2021 r., w klasztorze Ducha Świętego w Zagrzebiu, odbyła się prezentacja książki Franciszkanie konwentualni wśród Chorwatów (Konventualni franjevci u Hrvata). Jej autorem jest fr. Ljudevit MARAČIĆ, obecny archiwista prowincjalny.

Książka liczy ponad 500 stron i zawiera około 25 esejów o charakterze historycznym, które do tej pory były częściowo publikowane w różnych czasopismach chorwackich i włoskich. Autor zajmuje się tematyką franciszkańską związaną z przeszłością Zakonu we wschodnich regionach Adriatyku. Całość dzieła podzielona jest na cztery rozdziały, według wątków geograficznych i historycznych. Prawie wszystkie eseje dotyczą dzisiejszej prowincji św. Hieronima w okresie panowania weneckiego na Istrii i Dalmacji. Dzięki pracy w archiwum historycznym prowincji, które dziś znajduje się w kurii prowincjalnej w Zagrzebiu, autor przedstawia specjalną monografię misji i działalności zakonników na tych ziemiach, dziś należących do Chorwacji.
Archiwum prowincji przechowuje dwadzieścia obszernych rękopisów w języku łacińskim, zatytułowanych Acta Provinciae, obejmujących okres od 1559 r. do 1827 r. (gdy dalmatyńska prowincja św. Hieronima była połączona z padewską prowincją św. Antoniego). Oczywiście, materiał ten zawiera wiele danych, nazwisk, wydarzeń, zwłaszcza informacji o kapitułach i kongregacjach prowincjalnych, jak również o wizytacjach prowincjalnych, odbywanych zwykle co roku drogą morską, zważywszy na adriatyckie położenie prowincji. Autor opisuje różne aspekty przeszłości, przybliżając współczesnemu czytelnikowi wiele ważnych i ciekawych informacji, biorąc pod uwagę niemal całkowitą nieznajomość języka łacińskiego. Chociaż książka zajmuje się przeszłością prowincji chorwackiej, to jednak porusza również wiele spraw związanych z prowincją padewską i rekonstruuje most wzajemnej wymiany między tymi dwoma historycznymi prowincjami.
Prezentując książkę prof. Ivan ARMANDA, członek Chorwackiego Instytutu Leksykograficznego w Zagrzebiu, podkreślił na wstępie, że fr. Ljudevit MARAČIĆ, wcześniej kilkakrotnie minister prowincjalny, pochodzący z Puli na Istrii, należy do grona najbardziej produktywnych chorwackich historyków franciszkańskich ostatnich dziesięcioleci. Jego praca potwierdza, że żaden temat nie jest tak zawężony, by nie mógł przyciągnąć zaciekawienia i wywołać zachwytu czytelnika. Na szczególną uwagę zasługuje dorobek kultury zachowany w licznych klasztorach, z których tylko pięć przetrwało do dziś w Chorwacji (Pula, Cres, Szibenik, Split i Vis), a klasztor w Piran należy obecnie do prowincji św. Józefa w Słowenii.
Z kolei prof. Lovorka ČORALIĆ z Chorwackiego Instytutu Historycznego w Zagrzebiu, znawczyni stosunków chorwacko-włoskich, a zwłaszcza dotyczących Wenecji i jej panowania, zaznaczyła, że autor wykonał wyjątkową pracę, odkrywając w archiwach nieznane fakty o wielu klasztorach we wschodniej części Adriatyku, o wielu ciekawych postaciach dla historii, kultury, teologii i nauki. Wskazała na znaczący wkład autora nie tylko w dziedzinie religijnej, ale także dla kultury świeckiej.
Na koniec fr. Ljudevit MARAČIĆ, dziękując wielu osobom wspierającym go w badaniach, odpowiedział na pytanie o motywy swojej publikacji, która w dzisiejszych czasach, gdy czytanie zostało zastąpione przez nowe media, oczywiście nie wzbudzi większego zainteresowania. Jego odpowiedź zawiera żywe pragnienie przekazania bogactwa przeszłości przyszłym pokoleniom współbraci, a wśród nich może nawet ekspertom, ale już bez znajomości języka łacińskiego. Bez znajomości łaciny – zakończył autor – możemy zamknąć archiwa, które do dziś ubogacają wiele naszych klasztorów.
Książka została wydana przez prowincję chorwacką w wydawnictwie „Kršćanska sadašnjost” w Zagrzebiu, największym wydawnictwie katolickim w Chorwacji, którego dyrektor dr Stjepan BREBRIĆ wziął udział w prezentacji książki, zachęcając do realizacji tego typu projektów w przyszłości.
Na zakończenie spotkania gwardian klasztoru w Zagrzebiu i wikariusz prowincji fr. Tomislav GLAVNIK powiadomił obecnych, że prezentacja publikacji jest początkiem obchodów setnej rocznicy powstania klasztoru Ducha Świętego w Zagrzebiu i że w każdą pierwszą środę w nadchodzących miesiącach będą organizowane wydarzenia kulturalne przygotowujące wiernych do uczczenia tej rocznicy.

Fr. Vladimir VIDOVIĆ, redaktor czasopisma „Veritas”