Czas pandemii, który przeżywamy na całym świecie, stawia pytanie dotyczące sposobności odbycia kapituły prowincjalnej i kustodialnej. W tym okresie w naszym Zakonie jest zwołanych lub rozpoczętych osiem kapituł prowincjalnych. Są to kapituły prowincji we Włoszech (Abruzja); Polsce (Gdańsk, Kraków, Warszawa), Czechach, Rumunii, Hiszpanii i Zambii. W 2020 r. planowane są jeszcze dwie kapituły: w Korei i Japonii.

W tej chwili dla każdej prowincji przyjmowane są różne rozwiązania. Większość kapituł została przeniesiona na późniejszy termin. Niektóre prowincje postanowiły przeprowadzić kilka sesji za pomocą nowych technologii (bezpośrednich połączeń za pośrednictwem różnych platform cyfrowych). Jakie są możliwości? Co na ten temat mówi prawo?
Prokuratoria generalna przygotowała studium dotyczące różnych możliwości, jakie przewiduje prawodawstwo. Zamieszczamy je tutaj w całości.
Przed zwołaniem kapituły i przed jej faktycznym rozpoczęciem minister generalny musi mieć pewność, że wszyscy uprawnieni (z prawem głosu) mogą swobodnie dotrzeć na miejsce obrad i że nie istnieje tam żadne niebezpieczeństwo zakażenia.

Obecne prawodawstwo Zakonu przewiduje dwie możliwości:

1) Przyspieszyć albo przesunąć na późniejszy termin kapitułę prowincjalną lub kustodialną;

2) Uzyskać wyjątkowe pozwolenie, aby niektóre sesje kapitulne odbyły się za pomocą komunikacji elektronicznej.

Do zadań ministrów i kustoszów, wraz z ich definitoriami, po konsultacji z ekspertami i po uwzględnieniu przepisów prawnych obowiązujących w danym regionie, należy ocena, czy istnieje możliwość przeprowadzenia kapituły gwarantującej udział i bezpieczeństwo wszystkich zwołanych braci, czy też bardziej właściwe jest jej odłożenie na inny termin.
Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego wypowiedziała się już na ten temat w dekrecie ogólnym z dnia 2 kwietnia 2020 r., w którym „mając na uwadze aktualne środki wprowadzone przez rządy poszczególnych krajów, w następstwie pandemii wywołanej przez wirusa Covid-19, a w szczególności restrykcje związane z podróżowaniem i przemieszczaniem się, udziela pozwolenia na odroczenie celebracji kapituł generalnych i prowincjalnych na późniejszy termin do ustalenia”, a zarazem dodaje, że „kadencje przełożonych wyższych i poszczególnych rad są przedłużone do przyszłej celebracji kapituł” (Prot. n. Sp.R. 2419/20).
Przewidując sytuacje nadzwyczajne, obecne Statuty generalne postanawiają: „W wyjątkowych przypadkach, dla dobra danej prowincji lub kustodii, minister generalny za zgodą swojego definitorium może przyśpieszyć albo odłożyć kapitułę prowincjalną lub kustodialną o termin przekraczający sześć miesięcy” (nr 115, § 3).

Innym optymalnym rozwiązaniem w czasie pandemii, mającym na celu uniknięcie jakiejkolwiek możliwej formy zakażenia, a zarazem respektującym decyzje kapitulne, byłoby uczestniczenie uprawnionych braci w sesjach kapitulnych za pośrednictwem nowych środków komunikacji, w zdalnej wirtualnej obecności, zapewnionej przez platformy informatyczne. Oczywiście, także tutaj można wskazać na pewne trudności związane z udziałem wszystkich braci w rzeczowej dyskusji na temat drażliwych i istotnych zagadnień życia braterskiego i zarządzania dobrami. Ten sposób jest wciąż przedmiotem badań.
W przypadku głosowań i wyborów dokonywanych drogą elektroniczną warunkiem „sine qua non” jest zastosowanie odpowiednich systemów informatycznych, zapewniających oddanie głosu wolnego, tajnego, pewnego i bezwarunkowego, zgodnie z wymogami KPK (kan. 172, § 1).
Minister generalny, dla „słusznej przyczyny” – w dzisiejszych okolicznościach wynikającej z restrykcji spowodowanych przez Covid-19 – zgodnie z Konstytucjami (art. 6, § 3 i art. 8a), po uzyskaniu zgody definitorium generalnego, może wyjątkowo uchylić przepis Statutów generalnych (nr 87) i zezwolić na częściowe odejście od procedury zawartej w „Dyrektorium kapituły”.

Jak postępować w tych przypadkach?
Minister prowincjalny wraz ze swoim definitorium musi zbadać konkretną możliwość odbycia kapituły w pełnej wolności i zapewnieniu bezpieczeństwa, a jeśli nie jest to możliwe, musi pisemnie poprosić ministra generalnego o przesunięcie terminu zwołania kapituły, podając uzasadnienie i sugestie dotyczące ewentualnych dat i miejsc. Poza tym minister prowincjalny wraz ze swoim definitorium może poprosić o zwolnienie od przepisu Statutów generalnych (nr 87), by nie w pełni przestrzegać procedury podanej w „Dyrektorium kapituły” i by móc przeprowadzić niektóre sesje kapitulne drogą elektroniczną. W ten sam sposób można złożyć prośbę o odstąpienie od przepisu Statutów prowincjalnych, aby dokonać wyboru ministra prowincjalnego w głosowaniu listownym, biorąc pod uwagę niemożność dotarcia niektórych braci na miejsce wyborów. Oczywiście, tą samą procedurę stosuje się do kustodii, ale jej przełożony musi skonsultować się ze swoim ministrem prowincjalnym.

We wszystkich przypadkach ministrowie prowincjalni są zobowiązani skonsultować się z ministrem generalnym za pośrednictwem właściwego asystenta generalnego.

Prokuratoria generalna