8. Sytuacja na terenach niechrześcijańskich

Posługę misyjną zaczęto podejmować już przed czasami św. Franciszka, a jej szczególnym inicjatorem był św. Grzegorz Wielki. Dzięki jego zabiegom niektórzy benedyktyni działali w wielu regionach Europy. I tak św. Augustyn z Canterbery głosił Ewangelię w Anglii, św. Bonifacy na ziemiach zamieszkałych przez ludy germańskie, a św. Wojciech na Węgrzech i w Czechach. Z kolei późniejsze odgałęzienia benedyktyńskie przyczyniły się do nawrócenia Szkocji, Irlandii i Skandynawii. Nie można też nie wspomnieć o misji świętych Cyryla i Metodego, przeprowadzonej wśród narodów słowiańskich. Jak zatem widać, „duch misyjny” nie był zupełnie obcy początkom XII wieku, czyli czasom zanim pojawił się św. Franciszek. Motywy działalności ewangelizacyjnej były jednak różne. Jedni byli przekonani, że przed nadejściem końca świata trzeba przyczynić się do nawrócenia innych, a drudzy chcieli być bardzo posłuszni nakazowi Chrystusa, by głosić Ewangelię.
Działalność Kościoła wyraziła się także w walce zbrojnej ze względu na świętą wojnę wobec islamu. Próby ewangelizowania muzułmanów zostały podjęte stosunkowo późno. Wcześniej bowiem kroki ewangelizacyjne Kościoła kierowały się głównie ku ludom w Europie. Muzułmanie byli wówczas uważani za przeciwników chrześcijaństwa. Przykładem może tu posłużyć sytuacja z Półwyspu Iberyjskiego, który w znacznej części był zajmowany przez Arabów. Bardziej myślano o tym, jak ich pokonać i zniszczyć, a nie ewangelizować. Dopiero w XIII wieku zaczęto poważnie myśleć o podjęciu próby nawrócenia tych ludów na wiarę chrześcijańską. Papieże Grzegorz IX i Innocenty IV wysyłali bulle przez pośrednictwo zakonów mendykanckich, licząc na przystanie mahometan do Kościoła.
Za czasów św. Franciszka wybrzeża Afryki północnej były zdominowane przez Arabów. Na uwagę zasługuje jednak pewien wyjątek, mający miejsce w Maroku. Tamtejszy sułtan, po przegranej bitwie w 1212 r. pod Las Navas de Tolosa, pozwolił chrześcijanom na nieco więcej swobody, a zwłaszcza uczynił to względem żołnierzy hiszpańskich. Zgadzał się na budowę kościołów, a nawet na chrzest Marokańczyków. Wydaje się jednak, że sytuacja ta nie mogła trwać długo, bo śmierć męczeńska pierwszych misjonarzy franciszkańskich miała miejsce właśnie w Maroku w 1220 r. W innych krajach, gdzie panowanie muzułmanów było mocne, np. w Egipcie, Palestynie czy Hiszpanii, kara śmierci odstraszała przed przyjęciem nowej religii, a dotyczyła ona także misjonarzy próbujących nawracać na chrześcijaństwo.
Jeśli zaś chodzi o sytuację w Ziemi Świętej, to była ona dość niewygodna dla chrześcijaństwa, bo tamte tereny również znajdowały się pod dominacją islamu. Bronią, jaką wówczas się posłużono, były wyprawy krzyżowe. Przełomowym momentem, który sprowokował chrześcijan do walki z muzułmanami, było zajęcie przez nich Jerozolimy w 1187 r. Uniemożliwienie odbywania pielgrzymek do Ziemi Świętej stało się motywem przeważającym, by już nie tylko bronić się, ale i zaatakować w celu odzyskania świętych miejsc dla chrześcijaństwa. Do udziału w krucjatach werbowano ustnie, pisemnie, a nawet starano się poruszyć wyobraźnię przez ukazywanie Jezusa zalanego krwią, dając jasno do zrozumienia, że to właśnie Mahomet przyczynił się do Jego cierpienia i śmierci. Nawet zakony rycerskie, które wcześniej służyły pomocą ludziom, zwłaszcza chorym bądź udającym się do Jerozolimy, wcieliły się w szeregi wojsk krucjaty. Trzeba też wspomnieć, że udanie się do Ziemi Świętej w celu jej wyzwolenia, w przypadku śmierci, zapewniało zbawienie. Męczeństwo poniesione podczas wyprawy krzyżowej jawiło się bowiem jako pewna droga do nieba.
Na scenie takiego właśnie świata pojawił się św. Franciszek z pragnieniem głoszenia Ewangelii na terenach niechrześcijańskich.

Fr. Dariusz MAZUREK, delegat generalny ds. animacji misyjnej

Na podstawie:
Gemelli A., Franciszkanizm, Warszawa 1988.
Manselli R., Francisco de Asís entre conversión del mundo cristiano y conversión del mundo islámico. ¿Una relación atípica?, w: Para mejor conocer a san Francisco de Asís, Oñate (Guipúzcoa) 1997.
Micó J., La evangelización entre los infieles, SelFr 63 (1992) 239-352.
Rocha M., San Francisco. El profeta de Asís, SelFr 16 (1977) 19-27.
Santos Hernández A., Las misiones católicas, w: Historia de la Iglesia, vol. XXIX, Valencia 1978.

Więcej wiadomości o misjach pod adresem Facebook:
https://www.facebook.com/AnimazioneFrancescana/
Zobacz także Instagram sekretariatu misyjnego:
https://www.instagram.com/sgam_ofmconv/